[Brief] God verdedigt zich wel

,,We hadden het zo goed geregeld; alle ochtendkranten hadden we en voor vier gulden kon je zoveel ontbijten als je wilde. Maar er kwam bijna niemand opdagen. Kennelijk viel de overlast wel mee.” De beheerder van de bar in hotel Sebastiaansbrug is nog steeds verbaasd als ze het heeft over de noodvoorzieningen voor de bewoners van studentencomplex Gimmie Shelter, tijdens het heien voor de nieuwe TU-bibliotheek.

Een zonnige maandagmiddag halverwege juni. Achter de Aula wordt wat zand verplaatst en wat beton gestort. De Gimmie Shelter lijkt uitgestorven. Enkele balkondeuren staan open en vanuit een nooduitgang kijkt een bewoner van blok één direct neer op het bouwterrein van de nieuwe bibliotheek. De heimachines zijn weg en de grootste overlast van de bouw is voor de omwonenden voorbij.

Een bouwopzichter vertelt dat het een enorme herrie heeft gegeven: ,,Gelukkig bleken de trillingen in het gebouw van Technische Natuurkunde dusdanig mee te vallen dat we de hele dag door konden heien. Hierdoor draaiden we meer productie en was het heien twee weken eerder klaar dan gepland.”

Twee weken ellende minder, maar dan wel de hele dag door, voor de studenten van Gimmie Shelter. Die waren nogal te hoop gelopen tegen het heien, omdat ze vreesden voor de harde schijven van computers. Slapen of studeren na zeven uur ’s ochtends achtten zij ook niet meer echt mogelijk. Dat zou nog overkomelijk zijn, vinden ze, als niet een aantal van hen direct na alle overlast moet vertrekken.

Woningbouwstichting DUWO kwam met een doekje voor het bloeden. Samen met de TU werd vervangende studie- en eventuele slaapruimte gezocht. Directeur J.J. Benschop van DUWO vindt het niet minder dan de plicht van de woningbouwvereniging: ,,Het kostte ons veel geld, we wilden echter de mensen goed opvangen. Daarom lieten we in hotel Sebastiaansbrug iedere ochtend een ontbijt verzorgen en was een studeerruimte ingericht. We hadden als het ware een tweede huiskamer voor die mensen gemaakt. Als ze wilden en als er ruimte was, konden ze zelfs blijven slapen.” Om daar vervolgens een beetje teleurgesteld aan toe te voegen: ,,De eerste week zijn er slechts drie mensen geweest en de periode daarna nog eens twee. We zijn er dus maar mee gestopt.”

Volgens de nestor van Gimmie Shelter, Justus Tomlow, was de overlast van de heimachines aanzienlijk maar hadden de meeste studenten zelf iets geregeld om de tijd door te komen. ,,Iedereen die z’n brieven leest, wist dat men bij hotel Sebastiaansbrug terecht kon. Dat er vrijwel niemand gebruik van heeft gemaakt, is jammer. DUWO heeft het zelf aangeboden en dat wisten we te waarderen. Dat ze er eerder mee gestopt zijn vind ik begrijpelijk.”

Hartmann houdt slechts datgene voor waar wat met natuurwetenschappelijk bewijs gestaafd is. Van God is volgens hem niets te merken, want de jaloerse God van het oude testament verdedigt Zichzelf niet meer. Ontgaat het Hartmann dat God Zich wél verdedigt? Ziet hij niet dat geen atheïstische retoriek en logica de Godsdienst ooit zal kunnen uitbannen? Want dat de mens van nature godsdienstig is, hoeft denk ik geen omstreden conclusie van de menswetenschappen te heten. Alle mensen zijn zin-zoekend van aard. Maar ‘zin’ is geen natuurwetenschappelijk begrip, het is niet bewezen, het is niet te meten.

Ik twijfel er niet aan of Hartmann beoogt goed te doen door de on-zin van godsdienst te willen demonstreren. Maar ‘goed’ is ook geen natuurwetenschappelijk begrip. En daar ligt de armzaligheid van de logisch positivisten. Zij willen leven met vreugde en liefde, ze proberen goed te doen, maar weigeren deze begrippen in hun beschrijving van de werkelijkheid op te nemen. Het is, geloof ik, niet lastig te beseffen dat de natuurwetenschap geen inzicht verleent in wat goed is of hoe mooi liefde is. Is het zó moeilijk of irrationeel om aan te nemen dat er een menselijk, persoonlijk, ethisch gebied van de werkelijkheid bestaat waar de natuurwetenschap niets over te zeggen heeft? De mens is zo gemaakt dat hij meer dan het strikt bewezene als echt ervaart. God verdedigt Zich anders dan Hartmann zich voorstelt.

Ervaring van God of liefde is geen bewijs dat ze bestaan, dat is waar. Even waar is het dat zintuiglijke waarneming op zichzelf geen strikt bewijs vormt (de vooronderstelling van de betrouwbaarheid van de zintuigen is immers nodig). Maar binnen het christendom wordt aan alle ervaringen recht gedaan, zonder dat er tegenspraken ontstaan. God is zowel de Schepper van de orde in de natuur als de Persoon die zich laat zien in de Bijbel en in de levens van mensen.

Christenen nemen alle natuurwetenschap aan als betrouwbare bron voor waarheidsvinding. Daarnaast denken zij dat er andere gebieden van de werkelijkheid bestaan die op andere wijze kunnen worden gekend. Voor hen zijn de fenomenen zwaartekracht en goedheid even werkelijk. Van Newton leren ze het eerste, het tweede leren ze van Jezus. Zo blijven de wetenschap en techniek in gezond en redelijk perspectief staan tot de rest van het leven. Zo ontstaat een vollediger blik op de werkelijkheid. Dat is een grote verdienste van de reformatorische wijsbegeerte. Ik heb bij het college van Marc de Vries de verhouding en wisselwerking tussen technisch-wetenschappelijke en ethisch-godsdienstige begrippen leren kennen. En dat is heel wezenlijk voor de relevantie van techniek voor het leven van gewone mensen. Voor de vorming van bewuste en verantwoordelijke technici is, lijkt mij, de reformatorische wijsbegeerte bij de TU precies aan het juiste adres.

Student Dennis Leenman volgt momenteel de colleges reformatorische wijsbegeerte die Dap Hartmann wil afschaffen.