Verloochenen

Zo krijgt menig techniekstudent te maken met deze Paasspreuk. Laat ik achteraan beginnen om dit uit te leggen. Afgelopen week hield gastschrijver Tijs Goldschmidt zijn intreelezing. Daarin verkondigde hij dat hij gebiologeerd is door vernieling van kunst. Maar wat is vernielen, vroeg ik mij af.

In 1986 vernielde een man met een mes in het Stedelijk Museum in Amsterdam het schilderij ‘Who’s afraid of red, yellow and blue III’ van Barnett Newman. Het herstel werd uitbesteed aan de Daniel Goldreyer te New York. Die nam er vier jaar de tijd voor en rekende ruim 800 duizend gulden. Nadat het schilderij weer opgehangen was, ontdekten deskundigen dat het niet in de originele stijl met duizenden stippels olieverf was hersteld, maar dat Daniel de zaak in een achternamiddag geklaard had met een verfroller en een blik alkyd vensterbankenverf. Je kon het nu buiten in weer en wind ophangen, maar de vernieling was onherstelbaar.

Kunsthistorici en conservatoren van het museum hadden het goed gezien en de bewijzen voor alkydverf en rollertje van het Nederlands Forensisch Instituut waren keihard: microscopisch, chemisch en infrarood onderzoek – het degelijke, technische werk. Maar Goldreyer ontkende alles glashard en begon een proces wegens smaad – met een schadeclaim van 215 miljoen. De bovenbazen van museum en stad Amsterdam werden bang en gingen door de knieën. De oplichter mocht zijn geld houden en kreeg ook nog een schadevergoeding van 170 duizend gulden. Die man heeft pas echt met succes een schilderij vernield. Nog erger, en nu pas interessant voor technici, deskundigen dus: de museummedewerkers hadden overduidelijk gelijk en bewijs, en dat lieten ze in discussie ook blijken. Maar ze kregen van hogerhand een spreekverbod opgelegd.

In deze positie raakt menig ingenieur: je moet verloochenen wat je met je deskundigheid ontdekt en bewezen hebt. Je bent betrokken bij de Betuwelijn en je weet dat die veel meer gaat kosten dan gepland, minder veilig is dan beweerd. Je weet dat de oefenlandmijn niet deugde. Je hebt kritiek op de kwaliteit van lasverbindingen in het Nederlandse spoorwegnet en je aanstelling als buitengewoon hoogleraar komt in het gedrang. Je wilt als student de inspectie voor het onderwijs melden dat er gesjoemeld wordt met studiepunten en je krijgt een spreekverbod – of je zwijgzaamheid wordt beloond met gratis studiepunten. Je kent de armzaligheid van de feiten in de Schiedammer Parkmoord. Je stelt de veiligheid in Petten ter discussie. Maar je wordt de mond gesnoerd.

En je weet hoe het met klokkenluiders afloopt. Dus je kijkt nog maar eens in het proefschrift van Albert Einstein en leest zijn stelling: Als A gelijk staat aan ‘succes’, dan zijn in de formule A=X+Y+Z, X ‘werk’, Y ‘spel’ en Z ‘je mond houden’.

Piet Westendorp is universitair hoofddocent bij de faculteit Industrieel Ontwerpen.

‘Wie Mij verloochenen zal voor de mensen, die zal verloochend worden door de engelen Gods’ (Luc. 12:9). Nou ben ik orthodox atheïst, artikel 32 buiten verband vrijgemaakt, dus ik lees: ‘Wie de Wetenschap verloochent, die zal verloochend worden door zijn Geweten’. Zo krijgt menig techniekstudent te maken met deze Paasspreuk. Laat ik achteraan beginnen om dit uit te leggen. Afgelopen week hield gastschrijver Tijs Goldschmidt zijn intreelezing. Daarin verkondigde hij dat hij gebiologeerd is door vernieling van kunst. Maar wat is vernielen, vroeg ik mij af.

In 1986 vernielde een man met een mes in het Stedelijk Museum in Amsterdam het schilderij ‘Who’s afraid of red, yellow and blue III’ van Barnett Newman. Het herstel werd uitbesteed aan de Daniel Goldreyer te New York. Die nam er vier jaar de tijd voor en rekende ruim 800 duizend gulden. Nadat het schilderij weer opgehangen was, ontdekten deskundigen dat het niet in de originele stijl met duizenden stippels olieverf was hersteld, maar dat Daniel de zaak in een achternamiddag geklaard had met een verfroller en een blik alkyd vensterbankenverf. Je kon het nu buiten in weer en wind ophangen, maar de vernieling was onherstelbaar.

Kunsthistorici en conservatoren van het museum hadden het goed gezien en de bewijzen voor alkydverf en rollertje van het Nederlands Forensisch Instituut waren keihard: microscopisch, chemisch en infrarood onderzoek – het degelijke, technische werk. Maar Goldreyer ontkende alles glashard en begon een proces wegens smaad – met een schadeclaim van 215 miljoen. De bovenbazen van museum en stad Amsterdam werden bang en gingen door de knieën. De oplichter mocht zijn geld houden en kreeg ook nog een schadevergoeding van 170 duizend gulden. Die man heeft pas echt met succes een schilderij vernield. Nog erger, en nu pas interessant voor technici, deskundigen dus: de museummedewerkers hadden overduidelijk gelijk en bewijs, en dat lieten ze in discussie ook blijken. Maar ze kregen van hogerhand een spreekverbod opgelegd.

In deze positie raakt menig ingenieur: je moet verloochenen wat je met je deskundigheid ontdekt en bewezen hebt. Je bent betrokken bij de Betuwelijn en je weet dat die veel meer gaat kosten dan gepland, minder veilig is dan beweerd. Je weet dat de oefenlandmijn niet deugde. Je hebt kritiek op de kwaliteit van lasverbindingen in het Nederlandse spoorwegnet en je aanstelling als buitengewoon hoogleraar komt in het gedrang. Je wilt als student de inspectie voor het onderwijs melden dat er gesjoemeld wordt met studiepunten en je krijgt een spreekverbod – of je zwijgzaamheid wordt beloond met gratis studiepunten. Je kent de armzaligheid van de feiten in de Schiedammer Parkmoord. Je stelt de veiligheid in Petten ter discussie. Maar je wordt de mond gesnoerd.

En je weet hoe het met klokkenluiders afloopt. Dus je kijkt nog maar eens in het proefschrift van Albert Einstein en leest zijn stelling: Als A gelijk staat aan ‘succes’, dan zijn in de formule A=X+Y+Z, X ‘werk’, Y ‘spel’ en Z ‘je mond houden’.

Piet Westendorp is universitair hoofddocent bij de faculteit Industrieel Ontwerpen.