Desgevraagd: Wat te doen tegen suïcidale piloot?

Zijn collega was even naar het toilet. Co-piloot Andreas Lubitz van de Airbus greep zijn kans. Hij had genoeg van het leven en boorde het toestel moedwillig een berg in. De bewijzen die deze theorie onderbouwen, stapelen zich op.

Vliegtuigen worden alsmaar veiliger. Maar hoe zit het met de menselijke factor? Wat kan de vliegtuigindustrie aanvangen tegen piloten met slechte zin? Daarover liet hoogleraar besturing en simulatie prof.dr.ir. Bob Mulder (L&R) zich bijna vijftien jaar geleden al uit. “Over tien jaar weigert een vliegtuig simpelweg tegen berg of gebouw te vliegen. […] De vrijheid van piloten wordt elektronisch afgegrensd.” Dit zei Mulder in september 2001 in Delta vlak na de terroristische aanslagen in de Verenigde Staten.

“Tien jaar was een mooi afgerond getal”, zegt Mulder nu. “Ik was te optimistisch, dat is duidelijk. Alles gaat langzaam in de luchtvaartindustrie. Men wil nu eenmaal geen risico’s’ nemen. Er zitten namelijk ook keerzijden aan een flight control-systeem dat de besturing overneemt. Bugs kunnen overal zitten.”

En je moet ook de intuïtie van piloten niet onderschatten, vervolgt Mulder. “In 2009 maakte een piloot van de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij US Airways een geslaagde noodlanding in de rivier de Hudson. Dat is een beroemd incident. Je wilt natuurlijk niet dat de software in zo’n geval zou zeggen: ‘nee je mag niet landen op water’.”

“Deze technologie moet dus erg goed onderzocht worden. Maar ik blijf erbij dat hij wordt geïntroduceerd. Piloten worden net kinderen; ze mogen spelen, maar binnen een beperkte ruimte. Ze mogen niet van de stoep af. Het toestel grijpt in als duidelijk is dat het anders echt misgaat.”

TU-piloot ir. Hans Mulder, die voor onderzoeksdoeleinden veel vliegt in de Cessna Citation van de TU, merkt op dat piloten nu al te maken hebben met beperkingen. “Als twee vliegtuigen tegen elkaar dreigen te vliegen, treedt het collision avoidance-systeem in werking. De vliegtuigen praten met elkaar en sluiten met elkaar kort wie daalt en wie stijgt. De uitwijkmanoeuvre wordt aan de piloten voorgelegd. Zij moeten hun vliegtuigen vervolgens van de autopilot afhalen en het advies opvolgen. Maar bij de A380 is de piloot al uit de loop gehaald. Als een A380 minder dan 25 seconden van een ander vliegtuig is verwijderd, onderneemt hij zelf actie.”

Volgens de piloot moet er nog een grote technologische slag gemaakt worden voordat vliegtuigen ook weigeren om tegen bergen op te vliegen. “Maar het is wel de toekomst”, zegt Mulder, die er overigens niet van is overtuigd dat een zelfmoord de oorzaak is van de crash. “De ervaring leert dat onderzoek naar luchtvaartongevallen jaren duurt en het mogelijk is dat er een totaal andere oorzaak gevonden wordt dan in eerste instantie werd aangenomen.”