Blik op de weg

Kun je zulk ‘scannend kijkgedrag’ trainen? Boudewijn van Sambeek (24), Thomas Vlaar (22), Johannes van Ginkel (22) en Jan-Willem Damsteeg (22) zochten het uit.

Terwijl je zoekt naar de juiste versnelling, rode stoplichten nauwkeurig in de gaten houdt en let op al het verkeer van rechts, ontgaat het je: twintig meter verderop komt een jongetje aanrennen. De auto naast je probeert je nog snel even in te halen. Linke soep, die iedereen met een jaar of wat rijervaring wel in de smiezen heeft. Maar met je roze pasje koud op zak, is ‘scannend kijkgedrag’ een vaardigheid die vrijwel altijd ontbreekt. Zou het niet handig zijn die alvast te trainen tijdens de rijopleiding?

“Er is ongelooflijk veel onderzoek gedaan naar autorijden”, ontdekte werktuigbouwkundestudent Boudewijn van Sambeek. “Kijkgedrag werd al in 1970, 1980 geanalyseerd. We hebben dus eerst een gigantisch literatuuronderzoek moeten doen voordat we ons onderzoek zelfs maar konden afbakenen. Daar zijn we wel een kwart jaar mee bezig geweest.” De begeleider van het viertal wilde graag dat ze ‘iets deden’ met een eyetracker – die meet waar iemand naar kijkt – en een rijsimulator. Van Sambeek: “Nou, toen wilden wij onderzoeken hoe je dat scannend kijkgedrag dan aanleert.”

De studenten ontwierpen een training in de rijsimulator waarbij de bestuurder tijdens het rijden balletjes in het scherm moet weg kijken. Een nieuwigheidje, want tot nu toe was de eyetracker alleen gebruikt om achteraf te zien waar proefpersonen naar gekeken hebben. “We lieten de proefpersonen vier trainingsritten doen en daarna een retentierit om te kijken of ze er echt wat van geleerd hadden. Doordat we ze direct een score konden geven, konden ze zich verbeteren.” Tegenvaller: dat bleek voor de proefpersonen weinig uit te maken. “Maar dat geloofden we dus niet”, aldus Van Sambeek. Alleen, de tijd was op. “Wij denken dat als je de training herhaalt, hij wel degelijk effect heeft.” Daar gaat een promovendus op de TU nu mee verder. “Misschien kan de ANWB de eyetracker uiteindelijk inzetten in de rijopleiding. Natuurlijk is het jammer om het onderzoek niet zelf voort te zetten”, vindt de student, “maar het was niet ons eigendom. Bovendien hebben wij alle vier nog een master te halen.”  

Onderzoek: ‘Het aanleren van scannend kijkgedrag bij onervaren bestuurders’

Eindcijfer: 7

Een aantal hoger onderwijsinstellingen is bezorgd dat zij door de Wet modern migratiebeleid een ‘verlengstuk’ van justitie worden. De Immigratie- en naturalisatiedienst (IND) gaat namelijk vanaf volgend jaar de verblijfsvergunning intrekken van studenten die zonder goede redenen minder dan de helft van hun studiepunten halen.

Overdreven
Volgens Paul Zoontjens, hoogleraar onderwijs- en vreemdelingenrecht aan de Universiteit van Tilburg,, is de beperking van de autonomie van hoger onderwijsinstellingen niet nieuw. Hij vindt de bezorgdheid dan ook overdreven. “Universiteiten en hogescholen zijn allang aan de minister of de korpschef verplicht alle gegevens te verstrekken die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van de vreemdelingenwet.”

Nieuwe categorie
Studenten zonder geldige verblijfsvergunning moeten bijvoorbeeld al bij de IND worden aangemeld. In de wet modern migratiebeleid – een wijziging van de vreemdelingenwet 2000 – komt er “een nieuwe categorie van gegevensverschaffing bij”, aldus de hoogleraar.

Basisonderwijs
Voor het basisonderwijs gelden andere regels, vertelt Zoontjens. Daar krijgen leerlingen die geen verblijfsvergunning hebben – en dus geen burgerservicenummer (BSN) – een zogeheten ‘onderwijsnummer’, dat op het oog niet is te onderscheiden van een BSN. Als een basisschool weet dat een kind illegaal is, houden het ouders het uit angst misschien thuis, redeneert men, en dat moet voorkomen worden.

Legitiem
De vreemdelingenwet wordt aangescherpt omdat de overheid wil dat studenten van buiten de Europese Economische Ruimte (EU, Liechtenstein, Noorwegen en IJsland) naar Nederland komen voor studie en niet om geld te verdienen. Dat lijkt Zoontjens legitiem. “Het moet niet zo zijn dat onze ‘autonome’ instellingen een eigen vorm van vreemdelingenbeleid kunnen voeren, buiten de nationale kaders om.”