Op zoek naar inspiratie

Naam: Ianus Keller (39)
Woonplaats: Dordrecht
Studie: Industrieel Ontwerpen
Afstudeerrichting: Ontwerpen
Astudeerjaar: 1995
Loopbaan: Van 1995 tot en met 1998 werkte Ianus Keller als ontwerper bij Landmark. Daarna werkte hij een jaar bij Virtual Affairs. In 1999 begon hij als promovendus op de TU Delft, bij de faculteit IO. Hij promoveerde daar in 2005. Na zijn promotie startte hij zijn eigen bedrijf For Inspiration Only

Pas na een odyssee kwam Ianus Keller bij de TU Delft terecht. Hij had de wildste ideeën toen hij net van de middelbare school kwam. Eerst wilde hij een snelle reclamejongen worden, naar Nyenrode om te leren consumenten te beïnvloeden in hun gedrag. “Ik was zeventien, mijn gedachten gingen alle kanten op. Maar na het lezen van een strip over massapsychose doordat iemand brand riep, wilde ik weer heel graag psychologie studeren. Ik was wat oppervlakkig”, zegt hij lachend. Want al bij de open dag van de studie psychologie was het duidelijk. “Ik vond het gezever. Er zaten alleen maar mensen die zichzelf wilden leren kennen.”

Hij volgde zijn tweede passie: hij ging industrieel ontwerpen doen en dat bleek een schot in de roos. “Mijn ouders hadden veel design in huis. Zelf had ik een ouderwetse Braun SK5 Sneeuwwitje platenspeler. Ik verwachtte bij Industrieel Ontwerpen allerlei interessante producten te ontwerpen.” Keller vond al snel zijn draai. “Ik had gehoopt bij psychologie te ontdekken hoe gedragsbeïnvloeding werkte, maar vond het juist bij Industrieel Ontwerpen.”

Ondernemer en hacker
Bij studentenvakbond VSSD verkocht hij speciale, zelf samengestelde computers. “We pasten Macs op allerlei manieren aan. Ik was ook de bron van veel thuiskopietjes van Mac software in Delft. We waren een soort ondernemers en hackers tegelijkertijd.” Internet vond hij ook erg interessant. “Dat lijkt nu een overbodige opmerking, maar in 1993 zeiden ze op de universiteit: “Internet? Wat is dat?” Mijn huisgenoten vonden internet ook maar onzin, ze snapten niet wat ik eraan vond. Zij zaten allemaal nog op Dos, terwijl ik al met een muis in de weer was. Ik vond het geweldig. Het was mysterieus, je kon er niet precies je vinger op leggen wat internet toen was.”
Toen Apple een universiteitswedstrijd uitschreef voor het ontwerp van een nieuwe interface, stond Keller vooraan. Samen met andere TU-studenten bedacht hij de Nightingale, een draagbare, organisch vormgegeven interface, waarmee ziekenhuispatiënten met elkaar konden communiceren. Internet bestond toen al wel, maar online multimedia zoals het web en flash nog niet. “Je kon toen nog geen echt persoonlijke berichten voor anderen achterlaten”, zegt Keller. “Maar we ontdekten door ziekenhuisbezoeken dat patiënten daar wel behoefte aan hadden. Ze wilden naast informatie graag met andere patiënten communiceren. We wilden ze los laten komen van het bed, en bedachten een soort e-mail. We liepen van kamer naar kamer en lieten patiënten briefjes naar elkaar schrijven, of via ons tegen elkaar praten. Wij verspreidden dan de briefjes of gaven het gesprek door.”
Zo bedachten Keller en zijn medestudenten multimedia email avant la lettre. Ze wonnen er de ontwerpwedstrijd mee. Keller mocht naar Amerika. “Ik ontmoette alle hotemetoten die er in die wereld toe doen.” Het was het begin van zijn carrière. Na 1994 werden interfaces en het internet steeds bekender en Keller kon overal aan de slag.

Rare vogel
Hij koos voor het gerenommeerde Rotterdamse ontwerpbureau Landmark Design & Technology. Daar deed hij research voor de telefooncel van de toekomst, een nieuwe zwangerschapstest en internetzuilen. “Die zuilen waren toen echt een hype. Iedere gemeente wilde een internetzuil. In Amsterdam kwam je er onderweg van het station naar Nemo acht tegen. Maar zoals met zoveel nieuwe, hippe ontwerpen, was de vorm belangrijker dan de inhoud.”
Keller vond het vooral interessant om erachter te komen wat mensen op zo’n locatie wilden doen. “Wilden ze informatie inwinnen, of juist met anderen praten? Dat soort inhoudelijke vragen vond ik belangrijker dan de zuil zelf. Want dat zijn de waarden die over blijven, als de hype verdwijnt.”

Bij Landmark visualiseerde hij spannende ideeën. “Ik was veel bezig met interactie. Ik maakte computeranimaties.” Hij was daardoor al snel ‘die rare vogel die alles anders deed’. Ook had hij plannen voor webbased email voor op de internetzuilen. Daarmee was toentertijd vrijwel nog niemand bezig. “Mensen vonden het spannende plannen, maar we hadden geen flauw benul van commercie en marketing en dat heb je toch echt nodig om goede plannen tot een succes te maken.”

Marketing speelt geen grote rol in zijn loopbaan. Op het hoogtepunt van de dotcomhype, toen internetbedrijfjes als paddenstoelen uit de grond rezen en de eigenaren geld als water verdienden, koos hij zelfs opmerkelijk genoeg voor een promotieplek op de TU Delft.

Keller wilde er tijdens zijn promotie achter komen hoe ontwerpers aan hun inspiratie komen. Daarvoor bedacht hij een virtueel rariteitenkabinet, waar ontwerpers plaatjes en voorwerpen in scannen en met behulp van aanraking heen en weer bewegen. “In de zeventiende eeuw stopten mensen hun gedode tijgers en andere snuisterijen in een kabinet en inspireerden daar anderen mee om op ontdekkingstocht te gaan. Ontwerpers doen ook hun inspiratie ergens door op, maar vaak is het lastig om er precies je vinger op te leggen”, zegt Keller.

De IO’er ontdekte met behulp van het digitale rariteitenkabinet patronen van creatief jatwerk. “Soms lijkt inspiratie toeval, maar een goede ontwerper geeft zich de ruimte voor verrassingen en om nieuwe dingen tegen te komen met behulp van verzameld materiaal. Mij ging het er vooral om met een nieuw stuk gereedschap voor nieuwe inspiratie te zorgen.”

Dat Microsoft kort daarna eveneens een multitouch-tafel uitbracht, was toevallig. “Veel mensen denken dat Microsoft dat idee van mijn rariteitenkabinet heeft gestolen, maar dat is niet zo. Ik vind het ook niet erg. Blijkbaar zijn ontwikkelaars ook met fantasierijke, expressieve nieuwe dingen bezig.”

Apps
Na zijn promotie startte Keller zijn eigen bedrijf For Inspiration Only en houdt hij zich bezig met inspiratie, nieuwe communicatievormen en creativiteit. “Ik vind het belangrijk om producten te maken waarmee mensen expressief kunnen zijn. Ik hoop verrast te worden met wat mensen met mijn gereedschap maken.”
Een goed voorbeeld daarvan is de software Bamboo Dock bij de tekentabletten van Wacom. Keller bedacht een platform waarop gebruikers onder andere onzinnige speledingetjes kunnen doen, zoals glazen laten zingen. “Mensen vinden zulke programma’s leuk om zich even mee te vermaken. Net zoals ze het leuk vinden om even poppetjes te tekenen op een papiertje als ze telefoneren.”

Een meer zinnige toepassing van Bamboo Dock vindt Keller een programma waarmee je zelf de route tekent. “Een zelfgetekende routeaanwijzing op een plattegrond is interessanter dan een standaardlijn van plek A naar plek B. Het ziet er misschien wat slordiger uit, maar het is wel veel persoonlijker en dat vinden mensen leuk om te krijgen”, zegt hij.

De IO’er verzon het platform en andere ontwerpers kwamen met de invulling. Keller bedacht zijn programma’s nog voordat Apple de iPhone apps op de markt bracht, die wel wat weg hebben van Kellers programma’s. “Tussen de iPhone apps zitten veel leuke dingen, maar ook veel lelijke. Het gaat mij er met Bamboo Dock om mensen hun fantasie te prikkelen.”

Keller reisde het hele land af met zijn creatieve ideeën en adviseerde Philips en Akzo Nobel. Maar de gevolgen van de financiële crisis merkte hij al snel. Voor enkel inspiratie was minder vraag. Sindsdien geeft hij meer les, op technische universiteiten en op de Willem de Kooning academie. “Al is er in al die klassen maar één iemand die door mijn lessen met een heel nieuw idee komt, is dat geweldig. Het lijkt me leuk om in de toekomst jonge mensen die met nieuwe dingen bezig zijn aan me te binden. Het lijkt me prachtig als ze als jonge honden op me af komen om dingen te leren en samen te doen, bijvoorbeeld in een eigen ontwerpstudio. Dat zou ik mooi vinden.”

 Werkloosheid en kelderende beurskoersen. De kredietcrisis staat voor velen gelijk aan kommer en kwel. Heertje kijkt daar heel anders tegenaan, zei hij afgelopen donderdag tijdens een symposium over duurzaam bouwen bij de faculteit Bouwkunde. 

Heertje hield zijn toehoorders voor dat de meeste economen en politici een volstrekt vertekend beeld hebben van de economie. “Economen monetariseren tot de dood er op volgt. Wat ze niet in geld kunnen uitdrukken, vegen ze van tafel omdat het zogenaamd geen onderdeel uit zou maken van de economie. Maar in de economie draait het om welvaart. Dat is een heel ruim begrip.” 

De kredietcrisis heeft volgens Heertje de zaken blootgelegd waar het in de wereld echt om gaat, zoals het behoud van natuur en cultuur. Volgens de econoom is het ondenkbaar om na de crisis op dezelfde voet verder te gaan. “We hebben gezien dat we met alleen een financiële aanpak tegen de muur oplopen. De wereld na de crisis moet kwalitatief beter zijn, humaner en duurzamer.”

Het dalend consumentenvertrouwen juicht Heertje toe. “Het is goed dat er een bezinning ontstaat over consumptie. Men gaat weer sparen.” Mensen moeten hun geld volgens hem investeren in duurzame ontwikkeling; in een betere bestaanskwaliteit. In dingen kortom die je niet in de winkel kunt kopen – zoals schone lucht.

“De overheid zou deze bezinning moeten aanmoedigen. Maar in plaats daarvan wil ze pas weer in het milieu gaan investeren als de kredietcrisis voorbij is. Dat is fout. Obama, Sarkozy en Merkel doen dat heel anders.”

Het symposium over duurzaam bouwen werd gegeven ter ere van het afscheid van prof.ir. Kees Duivestein als hoogleraar milieutechnisch ontwerpen bij Bouwkunde. Het symposium stond in het teken van ‘de ruimtelijke kwaliteit van het bouwen in relatie tot sociale, economische en milieuaspecten.’ Het symposium werd geopend door minister Cramer van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.