Kijkje over de muur

Bij zijn eerste kennismaking met de DDR was het gelijk raak. Prof.mr. Friso de Zeeuw (1952) , praktijkhoogleraar gebiedsontwikkeling bij Bouwkunde, was in 1985 naar Berlijn gekomen om er te leren over de deelbesturen in Berlijn. Misschien was het bestuur van die Bezirke wel een geschikt model voor de Amsterdamse stadsdelen. Buiten het officiële programma om, ging De Zeeuw ook even naar de andere kant van de Muur voor een traditioneel dagje Oost-Berlijn.

Het voelde alsof hij uit een tijdmachine stapte, vertelt hij in zijn boek ‘Fascinatie DDR’, dat in 2007 verscheen. ‘Na een uiterst serieuze en minutieuze grenscontrole kwam ik in een heel andere wereld met de geur van bruinkool en uitlaatgassen van tweetakt Trabantjes. Met als decor een straatbeeld waarmee je een reis terug in de tijd maakte. Mijn interesses, geschiedenis, politiek en stedenbouw kwamen daar allemaal samen.’

De DDR heeft hem nooit meer losgelaten. Aanvankelijk ging De Zeeuw er één keer per jaar naartoe, maar geleidelijk steeds vaker. Ook zijn vrouw Thea ging mee, en het stel begon te verzamelen. ‘Op de Potzdammerplatz stond zo’n houten tentje met souvenirs, medailles en dat soort dingen’, schrijft De Zeeuw. ‘De grote klapper hebben we gemaakt in 1989, toen rond de Brandenburger Tor al die stalletjes verschenen met DDR-parafernalia. Dat was voor mij een soort luilekkerland. Voor niet al te veel geld kon je van alles kopen: petten, medailles, vlaggen, al het officiële spul. Daarna hebben we in 1990, nog net in de DDR-tijd, in Thüringen alledaagse artikelen gekocht. De laatste voorraden, want toen waren die winkels aan het uitruimen om plaats te maken voor het begeerde West-Duitse assortiment. Achteraf gezien hebben we veel te bescheiden ingekocht.’

De Zeeuw, in het dagelijks leven naast zijn hoogleraarschap aan de TU werkzaam als directeur nieuwe markten bij Bouwfonds MAB, had eindelijk een focus gevonden voor zijn verzamelwoede. Het ging niet alleen meer om de voorwerpen, maar ook om het verhaal erachter, om de verdieping. Hij wilde met zijn collectie een verhaal vertellen en richtte in zijn garage in Monnickendam het DDR-museum in. Het trekt een paar honderd bezoekers per jaar; uitsluitend op afspraak. Maar tot 1 maart 2010 is het museum gesloten, omdat een deel van de collectie in de Openbare Bibliotheek in Amsterdam te zien is.

Het eerste wat in de centrale Amsterdamse bibliotheek, vlak naast het Centraal Station, in het oog springt, zijn de panelen met foto’s. Het zijn oude foto’s uit de DDR, maar ook bijvoorbeeld een filmposter van de film ‘Goodbye Lenin’, die draait om de val van de muur en hoe dit het leven in de DDR veranderde. Een deel van de foto’s is van De Zeeuw, maar ook het
Goethe Instituut, Duitsland Instituut en het Duits verkeersbureau hebben bijgedragen. Deze laatste grijpt de tentoonstelling ook aan om folders over vakantie in Duitsland aan de man te brengen.

Behalve de fotopanelen zijn er een paar vitrines aanwezig met een handvol voorwerpen uit het DDR-tijdperk. Naast een grensbewakerspet liggen glimmende herdenkingsmunten die memoreren dat de muur in 1961 werd gebouwd, waarmee de beoogde heilstaat een feit was. Alleen mensen met een geldig uitreisbewijs mochten nog naar het Westen; er zijn een paar van zulke visa te zien, samen met de stempel die het document geldig maakte. En natuurlijk ontbreken enkele brokken van de beruchte muur zelf niet.
Vlak na de opening is de tentoonstelling nog niet optimaal ingericht; een groot deel van de collectie is slecht terug te vinden. Directeur Hans van Velzen gaat met Friso de Zeeuw in overleg om de bewegwijzering te verbeteren. 

www.oba.nl
www.fascinatieddr.nl
www.ddr-museum.nl

In hun onvolprezen weblog hebben de wiskundemeisjes een rubriek ‘de favoriete wiskundige van…’. Ik zal wel nooit door de wiskundemeisjes worden gevraagd naar mijn favoriete wiskundige, dus vermeld ik die noodgedwongen op de achterpagina van Delta: mijn favoriete wiskundige is Rita Verdonk. In alle rust werkt deze Nootdorpse geleerde nu al meer dan een jaar aan de niet-lineaire optimalisering van het verkeerstransport door de Randstad. Onder dilettanten bekend als het fileprobleem. Rita houdt haar oplossingsmethodiek geheim, want anders gaat een collega-wetenschapper ermee aan de haal. Niks loslaten, stug doorwerken tot aan de eindoplossing, zo doen wiskundigen dat.
In de wiskunde zijn er verschillende onopgeloste problemen, waarvan de Riemann-hypothese, die een nauwkeurige formule geeft voor de groei van het aantal priemgetallen, de bekendste is. Wiskundigen werken bij elkaar al meer dan een eeuw aan deze hypothese. Zij bouwen een theorie die steeds dichter naar de eindoplossing toegroeit, net als is gebeurd bij het vermoeden van Fermat. Toen Andrew Wiles in de jaren negentig daarvan een oplossing presenteerde, bleek hij een cruciale fout te hebben gemaakt. Hij treurde niet en werkte samen met collega Richard Taylor binnen een jaar een andere aanpak uit. De theorie was zo dicht bij de oplossing, dat er verschillende aanpakken mogelijk waren om de vis op het droge te krijgen.
Van een heel andere orde is het 3N+1-probleem. Neem een oneven getal; vermenigvuldig het met 3 en tel er 1 bij op; deel het resultaat net zo lang door 2 totdat het weer oneven is; vermenigvuldig het dan weer met 3 en tel er 1 bij op, enzovoort. Wiskundigen denken dat het niet uitmaakt met welk oneven getal je begint, je komt uiteindelijk altijd bij 1 uit, maar niemand kan dit bewijzen. Er bestaat geen theorie die de oplossing dichterbij brengt, het ontbreekt enkel aan een inzicht, een geniale gedachte. Het fileprobleem is net zoiets als het 3N+1 probleem. Het is geen diepzinnige socio-economische uitdaging die eeuwen van kennisopbouw behoeft. Eén briljant idee en de zaak is uit de wereld. Ik verwacht binnenkort zo’n idee van ons eenzame genie in haar Nootdorpse studeerkamer.