Als een Sherlock Holmes op zoek naar onzichtbare inkt

Zeven maanden lang heeft de oud-studente industrieel ontwerpen ernaar gespeurd: het ontwerpen van onzichtbare inkt.

Figuur 1 Vermunt: ,,Het leek bijna onmogelijk; een hele opluchting toen ik het gevonden had”

Een beetje amateur-detective kent wel de trucs waarmee je in ‘t geniep boodschappen kunt doorsturen, door op papier met melk en citroensap te knoeien. Maar de drukinkt en de contravloeistof die Vermunt uitvond, zijn, in tegenstelling tot de bestaande middeltjes, níet oplosbaar in water. Haar opdracht was het een onzichtbare inkt te ontwerpen voor professioneel gebruik in een drukkerij, en daar ook de commerciële toepassingen bij te verzinnen.

De drukinkt moet aan nogal wat eisen voldoen. ,,Hij mag bijvoorbeeld niet zichtbaar worden in de zon en geen vlekken achterlaten. Je mag de inkt niet kunnen ruiken en er mogen na verloop van tijd ook geen gaten vallen in het papier.”

Eind augustus vorig jaar was de innovatie daar en is Vermunt afgestudeerd. Het concept werd overgedragen aan de opdrachtgever, de Haagse drukkerij Lakerveld, die het afgelopen half jaar verder sleutelde om de vinding produktierijp te maken. Vorige week was het zover en werd de drukinkt officieel gepresenteerd aan de grafische industrie.

De opdracht om onzichtbare inkt te ontwerpen is een ongebruikelijke taak voor een student industrieel ontwerpen. ,,Het leek bijna onmogelijk. Soms was ik wel bang dat ik niets kon vinden”, vertelt Vermunt. Als een Sherlock Holmes speurde ze naar aanwijzingen die haar konden leiden naar het recept. Bij het zoeken naar literatuur in de TU Bibliotheek kwam ze een boekje tegen, gedateerd rond 1760, waarin geschreven werd over onzichtbare inkt die gemaakt kon worden door allerlei geheimzinnige giftige brouwsels te mengen.

Via haar begeleider van de drukkerij kwam ze in contact met een oude man die ook op zoek was geweest naar onzichtbare inkt. Vermunt: ,,Zijn idee was, dat als je met een vloeistof over een vel gaat, je de richting van de papiervezels verandert. Deze richtingsverandering kun je zichtbaar maken. Helaas had de man pas grondig opgeruimd en al zijn boeken weggegooid.”

Landkaarten

Vermunt zocht haar oplossing in de scheikundige hoek. Voordat ze aan haar afstudeerwerk begon, was haar verzekerd dat ze steun zou krijgen van de faculteit Scheikunde. ,,Uiteindelijk bleek het nog niet makkelijk om iemand te vinden die mij kon helpen bij het doen van proeven. Gelukkig vond ik iemand, de heer Maassen van de Brink, die er wel vertrouwen in had. Maar ik heb ook een scheikundige gesproken die er niets in zag. Hetwas daarom een hele opluchting toen ik het gevonden had.”

Naast het uitvoeren van scheikundige proeven heeft ze in de zeven maanden van haar afstuderen ook gezocht naar commercieel haalbare toepassingen van de drukinkt. De onzichtbare inkt kan op waardepapieren, geheime documenten en verpakkingen worden gedrukt om ze een waarmerk te geven. Illegale kopieën vallen dan eenvoudig door de mand.

Maar er is veel meer. Er kunnen ook kruiswoordpuzzeltjes en andere spelletjes worden gedrukt met een verborgen oplossing. Aanvullende informatie die zichtbaar wordt als de gebruiker dat wenst kan ook worden aangewend voor het bedrukken van landkaarten. Vermunt laat een kaartje van Delft zien waar extra informatie zichtbaar wordt als ze met de marker de Oostpoort aanstipt. ,,Landkaarten worden daardoor een stuk overzichtelijker. Je kunt ook je route uitstippelen die na een tijdje vanzelf weer verdwijnt.”

De drukkerij heeft de inkt in beginsel voorbestemd voor waardedocumenten. En dat maakt de kans op gebruik voor puzzelboekjes nihil. In dat geval zou iedereen de contra-inktstift immers te makkelijk kunnen bemachtigen.

De uitvinding van Vermunt is met de nodige geheimzinnigheid omgeven. ,,Tijdens mijn praatje heb ik de naam van de inkt en de contra-inkt niet genoemd. Voor de begeleiders was er een aparte, besloten bijlage. Deze ligt natuurlijk niet ter inzage bij de bibliotheek. Er is geen patent aangevraagd op de onzichtbare inkt. Dit om te voorkomen dat via de patentliteratuur de vinding in verkeerde handen terecht komt.” Blijft de angst dat een slimme scheikunde-student in de avonduurtjes gaat uitzoeken welke stoffen het betreft.

De vinding van Vermunt is inmiddels eigendom van drukkerij Lakerveld. Zowel de TU als de afgestudeerde hebben hun rechten afgestaan. In ruil voor de geleverde prestaties heeft Vermunt een vergoeding ontvangen. Of ze nog een extra bonus heeft gekregen? ,,Nee, helaas niet. Maar mijn afstudeervergoeding was niet zuinig.”