Wat weet een Chinees van Dordrechtse dijken? Hao-Ming Zhou meer dan iedere andere Nederlander. Hij promoveerde 8 september op een onderzoek naar schade door overstroming van dijken bij Dordrecht.
Share
Overigens hebben ze in China ook dijken. De Yellow River (ofwel de Huang He die onder Beijing uitkomt in de Yellow Sea) bestaat zelfs alleen maar bij de gratie van die dijken. Door sedimentafzetting ligt die rivier tegenwoordig hoger dan het land er omheen.
Over bescherming tegen overstromingen is al veel gepraat. Verschillende landelijke commissies hebben zich afgevraagd hoe Nederland het hoofd boven water kan houden. De Deltacommissie bijvoorbeeld werd in 1960 opgericht om rampen als die in 1953 in Zeeland te voorkomen. Deze commissie hield zich met name bezig met bescherming van de kuststrook tegen de zee. Ook het rivierengebied is uitgebreid onderzocht; in 1977 door de commissie Becht en later in de negentiger jaren door de commissie Boertien 1 en 2.
Maar aan het tussenliggende gebied heeft men zich tot nu toe nog niet gewaagd. ,,De rivieren bij Dordrecht bijvoorbeeld”, zegt Zhou. ,,Dit is een overgangsgebied dat te maken heeft met invloeden van zowel het zeeniveau als van de rivierdoorstromingen. Dat maakt het een gevaarlijk gebied met een complexe waterhuishouding. Bij het hoog water van begin dit jaar bijvoorbeeld, had er geen flinke westerstorm moeten opkomen. Dat had in Dordrecht een overstroming kunnen veroorzaken.”
Overstromingen langs de kust zijn in principe gevaarlijker dan rivieroverstromingen omdat ze meestal binnen een halve dag opkomen, waardoor weinig tijd is om te evacueren en andere maatregelen te nemen. Maar in Nederland heeft men de zee nu behoorlijk in bedwang. Met de bescherming tegen rivieroverstromingen is het minder gesteld. Dit type komt langzamer op, maar houdt ook langer aan.
Sinds de laatste twee overstromingen dit jaar en vorig jaar zijn de rivierdijken weer volop in het nieuws. Er wordt heftig gediscusieerd door voor- en tegenstanders van dijkverzwaring. Maar actie wordt nauwelijks ondernomen. Beslissingen nemen blijkt erg moeilijk. Zhou heeft daar wel een verklaring voor. Hij ontwikkelde bij de vakgroep infrastructuur bij Civiele Techniek een methode die dat beslissingsproces moet ondersteunen.
Risico
Zhou’s onderzoek richtte zich op het overgangsgebied rond Dordrecht. Bij besluitvorming over dijkverzwaring gaat het in de eerste plaats om risico’s. Hoe groot is de kans dat er een overstroming plaats zal vinden? Dat hangt af van de te verwachten waterstanden en de hoogte en sterkte van de dijken. Voor vier Dordrechtse polders bekeek Zhou de hydrologische situatie met behulp van computermodellen zodat hij dat risico kon inschatten.
Daarnaast is het ook van belang te weten hoe groot, àls er een overstroming plaatsvindt, de schade is. Voor het nemen van een beslissing over ingrepen moet vervolgens afgewogen worden of de baten van het ophogen van dijken opwegen tegen de kosten ervan. Zhou zegt dat besluitvorming moeilijk is omdat met name de baten erg onzeker zijn.
Hij verzamelde veel data over het gebied. Hoeveel huizen staan er, hoeveel industrie, hoeveel scholen, hoe groot zijn die scholen. Aan de hand daarvan maakte hij een schatting van de schade die een overstroming in dat gebied kan veroorzaken. En dan niet alleen materiële schade maar ook landschappelijke en emotionele. Allemaal uitgedrukt in geld.
Emotionele schade in geld uitdrukken is niet eenvoudig. Zhou: ,,Uit ander onderzoek blijkt dat emotionele schade in relatie staat tot de materiële schade. Hoe groter de materiële schade, hoe groter de emotionele schade. Maar erg precies is zo’n schatting niet. Dat geeft al aan dat er een grote onzekerheid in de bepaling van waterschade zit. Waren de vloerbedekkingen die nu verpest zijn 100 of 300 gulden per strekkende meter?” Daarom heeft Zhou zich zeer intensief bezig gehouden met onzekerheidsanalyses.
Verlaging
Hij constateert dat sommige dijken bij Dordrecht niet veilig zijn. Dat gebied heeft een hoge landschappelijke historische waarde, waardoor dijkophoging steeds tegengewerkt wordt. Volgens Zhou moet er echter iets gedaan worden. Bij overstroming zou precies het oude centrum onder water komen te staan.
Maar verbetering hoeft volgens hem niet automatisch dijkophoging te betekenen. ,,Ook andere opties moeten worden overwogen zoals dijkversterking of een tweede binnendijk of zelfs verlaging van een dijk op een plaats waar overstroming minder schade aan kan richten.”
Zhou’s advies is te kijken naar het hele dijkensysteem. ,,Commissies hebben dat in het verleden niet genoeg gedaan”, meent de jonge doctor. ,,Je moet de waterstroom manipuleren. Verhoging op de ene plek kan ervoor zorgen dat het water via een ander route gaat lopen die meer schade aanricht dan oorspronkelijk en dat wil je niet. Als je het systeem bekijkt kan het zelfs heel goed zijn dat het verstandig is op bepaalde plaatsen juist dijken te verlagen.”
Over een paar dagen vertrekt Zhou weer naar het verre Oosten. Hij heeft een baan bij een verzekeringsbedrijf waar hij de verzekering van natuurrampen voor zijn rekening zal nemen. (J.O.)
Figuur 1 Zhou: kijken naar het hele dijkensysteem, niet alleen naar de delen.
Wat weet een Chinees van Dordrechtse dijken? Hao-Ming Zhou meer dan iedere andere Nederlander. Hij promoveerde 8 september op een onderzoek naar schade door overstroming van dijken bij Dordrecht. Overigens hebben ze in China ook dijken. De Yellow River (ofwel de Huang He die onder Beijing uitkomt in de Yellow Sea) bestaat zelfs alleen maar bij de gratie van die dijken. Door sedimentafzetting ligt die rivier tegenwoordig hoger dan het land er omheen.
Over bescherming tegen overstromingen is al veel gepraat. Verschillende landelijke commissies hebben zich afgevraagd hoe Nederland het hoofd boven water kan houden. De Deltacommissie bijvoorbeeld werd in 1960 opgericht om rampen als die in 1953 in Zeeland te voorkomen. Deze commissie hield zich met name bezig met bescherming van de kuststrook tegen de zee. Ook het rivierengebied is uitgebreid onderzocht; in 1977 door de commissie Becht en later in de negentiger jaren door de commissie Boertien 1 en 2.
Maar aan het tussenliggende gebied heeft men zich tot nu toe nog niet gewaagd. ,,De rivieren bij Dordrecht bijvoorbeeld”, zegt Zhou. ,,Dit is een overgangsgebied dat te maken heeft met invloeden van zowel het zeeniveau als van de rivierdoorstromingen. Dat maakt het een gevaarlijk gebied met een complexe waterhuishouding. Bij het hoog water van begin dit jaar bijvoorbeeld, had er geen flinke westerstorm moeten opkomen. Dat had in Dordrecht een overstroming kunnen veroorzaken.”
Overstromingen langs de kust zijn in principe gevaarlijker dan rivieroverstromingen omdat ze meestal binnen een halve dag opkomen, waardoor weinig tijd is om te evacueren en andere maatregelen te nemen. Maar in Nederland heeft men de zee nu behoorlijk in bedwang. Met de bescherming tegen rivieroverstromingen is het minder gesteld. Dit type komt langzamer op, maar houdt ook langer aan.
Sinds de laatste twee overstromingen dit jaar en vorig jaar zijn de rivierdijken weer volop in het nieuws. Er wordt heftig gediscusieerd door voor- en tegenstanders van dijkverzwaring. Maar actie wordt nauwelijks ondernomen. Beslissingen nemen blijkt erg moeilijk. Zhou heeft daar wel een verklaring voor. Hij ontwikkelde bij de vakgroep infrastructuur bij Civiele Techniek een methode die dat beslissingsproces moet ondersteunen.
Risico
Zhou’s onderzoek richtte zich op het overgangsgebied rond Dordrecht. Bij besluitvorming over dijkverzwaring gaat het in de eerste plaats om risico’s. Hoe groot is de kans dat er een overstroming plaats zal vinden? Dat hangt af van de te verwachten waterstanden en de hoogte en sterkte van de dijken. Voor vier Dordrechtse polders bekeek Zhou de hydrologische situatie met behulp van computermodellen zodat hij dat risico kon inschatten.
Daarnaast is het ook van belang te weten hoe groot, àls er een overstroming plaatsvindt, de schade is. Voor het nemen van een beslissing over ingrepen moet vervolgens afgewogen worden of de baten van het ophogen van dijken opwegen tegen de kosten ervan. Zhou zegt dat besluitvorming moeilijk is omdat met name de baten erg onzeker zijn.
Hij verzamelde veel data over het gebied. Hoeveel huizen staan er, hoeveel industrie, hoeveel scholen, hoe groot zijn die scholen. Aan de hand daarvan maakte hij een schatting van de schade die een overstroming in dat gebied kan veroorzaken. En dan niet alleen materiële schade maar ook landschappelijke en emotionele. Allemaal uitgedrukt in geld.
Emotionele schade in geld uitdrukken is niet eenvoudig. Zhou: ,,Uit ander onderzoek blijkt dat emotionele schade in relatie staat tot de materiële schade. Hoe groter de materiële schade, hoe groter de emotionele schade. Maar erg precies is zo’n schatting niet. Dat geeft al aan dat er een grote onzekerheid in de bepaling van waterschade zit. Waren de vloerbedekkingen die nu verpest zijn 100 of 300 gulden per strekkende meter?” Daarom heeft Zhou zich zeer intensief bezig gehouden met onzekerheidsanalyses.
Verlaging
Hij constateert dat sommige dijken bij Dordrecht niet veilig zijn. Dat gebied heeft een hoge landschappelijke historische waarde, waardoor dijkophoging steeds tegengewerkt wordt. Volgens Zhou moet er echter iets gedaan worden. Bij overstroming zou precies het oude centrum onder water komen te staan.
Maar verbetering hoeft volgens hem niet automatisch dijkophoging te betekenen. ,,Ook andere opties moeten worden overwogen zoals dijkversterking of een tweede binnendijk of zelfs verlaging van een dijk op een plaats waar overstroming minder schade aan kan richten.”
Zhou’s advies is te kijken naar het hele dijkensysteem. ,,Commissies hebben dat in het verleden niet genoeg gedaan”, meent de jonge doctor. ,,Je moet de waterstroom manipuleren. Verhoging op de ene plek kan ervoor zorgen dat het water via een ander route gaat lopen die meer schade aanricht dan oorspronkelijk en dat wil je niet. Als je het systeem bekijkt kan het zelfs heel goed zijn dat het verstandig is op bepaalde plaatsen juist dijken te verlagen.”
Over een paar dagen vertrekt Zhou weer naar het verre Oosten. Hij heeft een baan bij een verzekeringsbedrijf waar hij de verzekering van natuurrampen voor zijn rekening zal nemen. (J.O.)
Figuur 1 Zhou: kijken naar het hele dijkensysteem, niet alleen naar de delen.
Comments are closed.