Een ode aan het onverklaarbare

Ooit gehoord van Mimi? De naam doet misschien in eerste instantie denken aan een klein onschuldig meisje met staartjes, maar er ligt een groot wetenschappelijk raadsel achter. Mimi is namelijk een virus. En niet zomaar een, maar het grootste ooit ontdekt. Deze ‘freak’ kan tegen hoge temperaturen en heeft 1262 genen in plaats van de paar honderd die normaal zijn bij virussen. Gelukkig is Mimi relatief onschadelijk voor mensen. Sterker nog, er wordt door onderzoekers van de Universiteit van Calgary zelfs onderzocht of Mimi kanker kan genezen. Maar waar het virus vandaan komt en wat het kan doen blijft raadselachtig.



Mimi is een van de onderwerpen waar quantumfysicus en New Scientist-journalist Michael Brooks over schrijft in ‘13 x onverklaarbaar’, dat onlangs in Nederlandse vertaling verscheen. Overal ter wereld onderzoeken wetenschappers dag in dag uit alles wat we kennen en speuren ze naar we nog niet kennen. Vooral dat laatste spreekt tot de verbeelding. Maar daar kom je al vlug op terug, na het lezen van ‘13 x onverklaarbaar’. Want van wat wetenschappers al wel weten, is er nog heel veel volstrekt onlogisch. Het boek van Brooks is daarom een treffend antwoord of ‘The End of Science’ uit 1996 van wetenschapsjournalist John Horgan, die nog beweerde dat alles wel zo’n beetje was uitgevonden.



Een van de boeiendste hoofdstukken gaat over onderzoek naar het ontstaan van leven. Brooks beschrijft hoe wetenschappers Stanley Miller en Harold Urey in 1953 met hun bekende experimenten leven probeerden te creëren. Ze maakten een eigen oersoep door onder meer methaan, waterdamp en ammoniak samen te voegen. De wetenschappelijke wereld was in rep en roer. Het experiment toonde namelijk aan dat ammoniumzuren spontaan konden ontstaan. De deceptie was daarna des te groter, toen bleek dat de gassen die Miller en Urey gebruikten, volgens onderzoekers niet in de oersoep aanwezig konden zijn.



Brooks neemt de lezer mee in de vele andere experimenten die volgden om na te gaan hoe leven ontstond. Stap voor stap beschrijft hij de zoektocht naar leven. Maar bijna vijftig jaar later kunnen we niet anders concluderen dan dat we eigenlijk geen stap zijn opgeschoten.



Juist wat we niet weten maakt onderzoek zo interessant, is de terechte stelling van Brooks. Het boek is meer dan geslaagd omdat het laat zien hoe het onverklaarbare wordt onderzocht. En de wetenschap, die zich met zulke lastige onderwerpen bezig houdt, terecht in de spotlights zet. 



Michael Brooks, ‘13 x onverklaarbaar’, Veenmagazines, 298 p., 16,95 euro.

Hij kwam vanuit de Wageningen Universiteit hierheen als opvolger van Karel Luyben, die rector magnificus werd. Meteen kreeg hij te maken met grote tekorten en kon zijn medewerkers niet garanderen dat gedwongen ontslagen zouden kunnen uitblijven.

Onverwacht
Na negen maanden hield hij het hier ‘redelijk onverwacht’ voor gezien. Wageningen bleef toch teveel trekken, was zijn lezing. ‘Een geweldige universiteit’, meldde hij aan het Wageningse universiteitsblad Resource toen zijn terugkeer bekend werd. “Maar er is ook veel mis.”

Bonus
Aan dat alles ontsnapte hij dus met zijn terugkeer naar Wageningen. Daar kreeg hij er begin deze maand een soort bonus bij. Niet in geld, wel in waardering. Uit de medewerkersenquête in Wageningen bleek dat de waardering voor de directie van de Agrotechnology & Food Sciences Group (AFSG) was gestegen van ruim 30 naar bijna 60 procent. “De nieuwe agrofood-directeur ligt er veel beter dan de oude”, constateert Resource. En wie is die nieuwe AFSG-directeur? Inderdaad Bino. Resource concludeert dat sprake is van ‘het Bino-effect’.