Campus

Stuntelige intimiteit op het doek

De gemiddelde Nederlandse speelfilm bevat een hoog blootgehalte. ‘Tot Ziens’ van Heddy Honigmann wijkt in dat opzicht af van de norm, want hoofdrolspeelster Johanna ter Steege toont slechts één keer haar borsten.

En dat in een oer-Hollands drama over onvervulde liefde en verlangen. Kortom: we hebben hier te maken met een serieuze film.

Nederlandstalige dialogen in speelfilms hebben – net als Nederlandstalige liedjes – vaak het effect dat je er lichtjes van terugdeinst. Dat komt door de combinatie van innige vertrouwdheid met je eigen taal en de lage frequentie dat je er op het witte doek mee geconfronteerd wordt. Het heeft dus niets te maken met een veronderstelde oubolligheid van het Nederlands.

Hetzelfde gaat ook op voor beelden. ‘Tot Ziens’ is zo’n film waarin zoveel vertrouwde Nederlandse beelden aan je voorbijtrekken dat je er bijkans je ogen voor wilt sluiten. Of het nou de openingsscènes zijn op de schaatsbaan, of het eten van appeltaart aan een plastic tafeltje op een terras aan zee, de beelden zijn zo alledaags dat je er van de weeromstuit afstand van wilt nemen.

Vanwege die door-en door Nederlandse trekjes valt het des te meer op dat de tegenspeler van Johanna ter Steege een Belg is. Die keuze is ongetwijfeld deels ingegeven door het feit dat de Nederlandstalige markt is nu eenmaal groter dan Nederland. Honigmann heeft de rol van Guy van Sande gemotiveerd door hem in de film te laten optreden als een Vlaamse journalist in Amsterdam. Een beetje gezocht, maar het kan ermee door, wat helaas niet geldt voor zijn uitspraak.

Maar zelfs dat is enigszins functioneel, want hij is tot over zijn oren verliefd op een kleuterjuffrouw (Johanna ter Steege) en dat gevoel ontlokt hem niet alleen gezucht en gesteun, maar doet hem ook moeilijk uit zijn woorden komen. Zijn liefde wordt weliswaar beantwoord, maar het probleem doet zich voor dat hij al een vrouw heeft die hem lief is.

‘Tot Ziens’ is een film over een ‘verboden’ liefde. De journalist en de kleuterjuf beseffen allebei dat ze er beter een punt achter kunnen zetten, maar worden telkens weer naar elkaar toe gedreven. Ze kunnen elkaar domweg niet vergeten, want de passie is sterker dan het verstand. Dat gegeven is mooi vormgegeven en daarom is het ook verwonderlijk dat de film niet veel emoties oproept. Misschien is de aandoenlijke stunteligheid van beiden zo intiem dat je er op het witte doek alleen maar met distantie naar kunt kijken. (M.v.d.L.)

‘Tot Ziens’ is te zien in het Filmhuis in Den Haag.


Figuur 1 Johanna ter Steege en Guy van Sande

Mannus van der Laan

De gemiddelde Nederlandse speelfilm bevat een hoog blootgehalte. ‘Tot Ziens’ van Heddy Honigmann wijkt in dat opzicht af van de norm, want hoofdrolspeelster Johanna ter Steege toont slechts één keer haar borsten. En dat in een oer-Hollands drama over onvervulde liefde en verlangen. Kortom: we hebben hier te maken met een serieuze film.

Nederlandstalige dialogen in speelfilms hebben – net als Nederlandstalige liedjes – vaak het effect dat je er lichtjes van terugdeinst. Dat komt door de combinatie van innige vertrouwdheid met je eigen taal en de lage frequentie dat je er op het witte doek mee geconfronteerd wordt. Het heeft dus niets te maken met een veronderstelde oubolligheid van het Nederlands.

Hetzelfde gaat ook op voor beelden. ‘Tot Ziens’ is zo’n film waarin zoveel vertrouwde Nederlandse beelden aan je voorbijtrekken dat je er bijkans je ogen voor wilt sluiten. Of het nou de openingsscènes zijn op de schaatsbaan, of het eten van appeltaart aan een plastic tafeltje op een terras aan zee, de beelden zijn zo alledaags dat je er van de weeromstuit afstand van wilt nemen.

Vanwege die door-en door Nederlandse trekjes valt het des te meer op dat de tegenspeler van Johanna ter Steege een Belg is. Die keuze is ongetwijfeld deels ingegeven door het feit dat de Nederlandstalige markt is nu eenmaal groter dan Nederland. Honigmann heeft de rol van Guy van Sande gemotiveerd door hem in de film te laten optreden als een Vlaamse journalist in Amsterdam. Een beetje gezocht, maar het kan ermee door, wat helaas niet geldt voor zijn uitspraak.

Maar zelfs dat is enigszins functioneel, want hij is tot over zijn oren verliefd op een kleuterjuffrouw (Johanna ter Steege) en dat gevoel ontlokt hem niet alleen gezucht en gesteun, maar doet hem ook moeilijk uit zijn woorden komen. Zijn liefde wordt weliswaar beantwoord, maar het probleem doet zich voor dat hij al een vrouw heeft die hem lief is.

‘Tot Ziens’ is een film over een ‘verboden’ liefde. De journalist en de kleuterjuf beseffen allebei dat ze er beter een punt achter kunnen zetten, maar worden telkens weer naar elkaar toe gedreven. Ze kunnen elkaar domweg niet vergeten, want de passie is sterker dan het verstand. Dat gegeven is mooi vormgegeven en daarom is het ook verwonderlijk dat de film niet veel emoties oproept. Misschien is de aandoenlijke stunteligheid van beiden zo intiem dat je er op het witte doek alleen maar met distantie naar kunt kijken. (M.v.d.L.)

‘Tot Ziens’ is te zien in het Filmhuis in Den Haag.


Figuur 1 Johanna ter Steege en Guy van Sande

Mannus van der Laan

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.