Teennagelknipsels verraden ziekten

Hoeveel teennagels de medewerkers van de afdeling radiochemie van het Interfacultair Reactor Instituut (IRI) hebben geanalyseerd weten ze niet. En hoeveel teennagelknipsels er in de gangkast in het IRI liggen eigenlijk ook niet. ,,Vierduizend?” vraagt dr. Peter Bode van het IRI zich af. ,,Van sommige projecten bewaren we alle nagels, omdat we ze later weer nodig hebben. Teennagels kunnen nu eenmaal makkelijk hergebruikt worden.”

Onlangs heeft Bode een project afgesloten waarbij 120.852 mannen en vrouwen in Nederland werden gevraagd om hun teennagels in te leveren bij het IRI. Of eigenlijk in Maastricht, waar epidemioloog dr. Maurice Zeegers een onderzoek deed naar het verband tussen de concentratie selenium in teennagelknipsels en blaaskanker. Het IRI stelde de concentraties selenium vast.

Een mens krijgt het sporenelement binnen via noten (vooral Braziliaanse cashewnoten), vlees en peulvruchten. Het is een onderdeel van het enzym glutadion peroxidase, dat zuurstofvrije radicalen die ontstaan als gevolg van ons metabolisme onschadelijk maakt.

Volgens de laatste onderzoeken zou genoeg selenium eten ertoe leiden dat het enzym het goed doet, wat de kans op blaaskanker verkleint. ,,Maar seleniuminname is niet allesbepalend voor het ontstaan van blaaskanker”, waarschuwt Bode.

Om de concentratie selenium in nagels te meten, gebruiken onderzoekers van het IRI de instrumentele neutronen-activeringsanalyse (Inaa). Eerst wordt de nagel bestraald met neutronen uit de Delftse kernreactor, de Hoger Onderwijs Reactor. Na een wachtperiode wordt de gevormde radioactiviteit van de nagels gemeten. Uit de energie van de gammastraling en de halveringstijd van de radioactiviteit wordt de massa van het element bepaald. Het voordeel van deze techniek is dat de teennagels niet eerst fijn vermalen of bewerkt hoeven te worden en dat een klein stukje nagel (vijf milligram) al voldoende is.

Bloed

Volgens Bode zouden epidemiologen liever de concentratie selenium in het bloed aflezen, omdat dat een regelrechte link oplevert met wat er in het lichaam gebeurt. Maar de voordelen van teennagelanalyse tegenover bloedanalyse worden meteen duidelijk als Bode de kast met teennagels opent: niks geen vrieskasten met buisjes bloed. Gewoon dozen die voorheen printerpapier herbergden en waarin nu talloze zakjes met teennagelknipsels liggen, genummerd en wel. ,,Teennagels zijn nu eenmaal makkelijker op te bergen”, zegt Bode. ,,Bovendien is bloed afnemen toch een medische ingreep. Bij een groot epidemiologisch onderzoek is dat een enorme klus en vergt de opslag een grote organisatie. Daarnaast willen bepaalde bevolkingsgroepen om religieuze redenen hun bloed niet afstaan. Eenteennagelknipsel wel.”

Ook al analyseert het IRI sinds 1984 teennagelknipsels, het is nog geen routineactiviteit geworden. Zo brengen brosse kalknagels en gelakte nagels meetproblemen mee. Bode: ,,De vraag is: moeten we nagellaknagels schoonmaken of niet? Want een wasbeurt met aceton of vetoplosbare bestanddelen van de teennagel kan de gehaltes van de spoorelementen in de nagel beïnvloeden.”

Tot nu toe hebben de onderzoekers nog geen last van gelakte nagels en kalknagels, omdat het steeds om kleine hoeveelheden ging. Bode: ,,Je moet voor epidemiologisch onderzoek zeer grote groepen vergelijken om statistische verantwoorde uitspraken te kunnen doen. De afwijkingen vallen daarom in het niet. Het wordt pas een probleem als de aparte groepen de overhand nemen.”

De onderzoeksgroep van Bode krijgt veel aanvragen voor onderzoeken. Zo heeft de groep onlangs met Europese partners een onderzoek afgesloten dat het verband aantoont tussen kwik- zink-, chroom- en ijzerconcentraties in teennagels en de eerste indicaties van een acuut hartinfarct. Ook zijn de onderzoekers zojuist met een Amerikaans instituut begonnen aan een zesjarig onderzoek naar de effecten van chroomsupplementen op zwaarlijvige diabetici én een driejarig onderzoek naar kwik en hartinfarcten.

iriaxp.iri.tudelft.nl . .

Hoeveel teennagels de medewerkers van de afdeling radiochemie van het Interfacultair Reactor Instituut (IRI) hebben geanalyseerd weten ze niet. En hoeveel teennagelknipsels er in de gangkast in het IRI liggen eigenlijk ook niet. ,,Vierduizend?” vraagt dr. Peter Bode van het IRI zich af. ,,Van sommige projecten bewaren we alle nagels, omdat we ze later weer nodig hebben. Teennagels kunnen nu eenmaal makkelijk hergebruikt worden.”

Onlangs heeft Bode een project afgesloten waarbij 120.852 mannen en vrouwen in Nederland werden gevraagd om hun teennagels in te leveren bij het IRI. Of eigenlijk in Maastricht, waar epidemioloog dr. Maurice Zeegers een onderzoek deed naar het verband tussen de concentratie selenium in teennagelknipsels en blaaskanker. Het IRI stelde de concentraties selenium vast.

Een mens krijgt het sporenelement binnen via noten (vooral Braziliaanse cashewnoten), vlees en peulvruchten. Het is een onderdeel van het enzym glutadion peroxidase, dat zuurstofvrije radicalen die ontstaan als gevolg van ons metabolisme onschadelijk maakt.

Volgens de laatste onderzoeken zou genoeg selenium eten ertoe leiden dat het enzym het goed doet, wat de kans op blaaskanker verkleint. ,,Maar seleniuminname is niet allesbepalend voor het ontstaan van blaaskanker”, waarschuwt Bode.

Om de concentratie selenium in nagels te meten, gebruiken onderzoekers van het IRI de instrumentele neutronen-activeringsanalyse (Inaa). Eerst wordt de nagel bestraald met neutronen uit de Delftse kernreactor, de Hoger Onderwijs Reactor. Na een wachtperiode wordt de gevormde radioactiviteit van de nagels gemeten. Uit de energie van de gammastraling en de halveringstijd van de radioactiviteit wordt de massa van het element bepaald. Het voordeel van deze techniek is dat de teennagels niet eerst fijn vermalen of bewerkt hoeven te worden en dat een klein stukje nagel (vijf milligram) al voldoende is.

Bloed

Volgens Bode zouden epidemiologen liever de concentratie selenium in het bloed aflezen, omdat dat een regelrechte link oplevert met wat er in het lichaam gebeurt. Maar de voordelen van teennagelanalyse tegenover bloedanalyse worden meteen duidelijk als Bode de kast met teennagels opent: niks geen vrieskasten met buisjes bloed. Gewoon dozen die voorheen printerpapier herbergden en waarin nu talloze zakjes met teennagelknipsels liggen, genummerd en wel. ,,Teennagels zijn nu eenmaal makkelijker op te bergen”, zegt Bode. ,,Bovendien is bloed afnemen toch een medische ingreep. Bij een groot epidemiologisch onderzoek is dat een enorme klus en vergt de opslag een grote organisatie. Daarnaast willen bepaalde bevolkingsgroepen om religieuze redenen hun bloed niet afstaan. Eenteennagelknipsel wel.”

Ook al analyseert het IRI sinds 1984 teennagelknipsels, het is nog geen routineactiviteit geworden. Zo brengen brosse kalknagels en gelakte nagels meetproblemen mee. Bode: ,,De vraag is: moeten we nagellaknagels schoonmaken of niet? Want een wasbeurt met aceton of vetoplosbare bestanddelen van de teennagel kan de gehaltes van de spoorelementen in de nagel beïnvloeden.”

Tot nu toe hebben de onderzoekers nog geen last van gelakte nagels en kalknagels, omdat het steeds om kleine hoeveelheden ging. Bode: ,,Je moet voor epidemiologisch onderzoek zeer grote groepen vergelijken om statistische verantwoorde uitspraken te kunnen doen. De afwijkingen vallen daarom in het niet. Het wordt pas een probleem als de aparte groepen de overhand nemen.”

De onderzoeksgroep van Bode krijgt veel aanvragen voor onderzoeken. Zo heeft de groep onlangs met Europese partners een onderzoek afgesloten dat het verband aantoont tussen kwik- zink-, chroom- en ijzerconcentraties in teennagels en de eerste indicaties van een acuut hartinfarct. Ook zijn de onderzoekers zojuist met een Amerikaans instituut begonnen aan een zesjarig onderzoek naar de effecten van chroomsupplementen op zwaarlijvige diabetici én een driejarig onderzoek naar kwik en hartinfarcten.

iriaxp.iri.tudelft.nl . .