Sommige boeken zijn niet bedoeld om te lezen, maar om in de kast te zetten. ‘On the shoulders of giants’ van Stephen Hawking is er zo eentje.
Weinigen zullen de krappe 1300 bladzijden helemaal lezen.
Stephen Hawking is de briljantste man ter wereld, vaak genoemd als de belangrijkste theoretisch natuurkundige sinds Einstein. Van ‘A brief history of time’ (‘Het heelal’), waarin hij op min of meer populaire toon de moderne kosmologie behandelde, gingen tien miljoen exemplaren over de toonbank. Zelf vermoedde hij dat de populariteit van dat boek voor een belangrijk deel te danken was aan de laatste zin, waarin hij zei dat we, wanneer we een complete natuurkundige theorie over het heelal hebben, de geest van God kennen. Die zin had hij in het drukproefstadium bijna geschrapt, bekende Hawking in een later verschenen essay.
Als Hawking zich buigt over zijn collega-groten, is dat per definitie interessant. ‘On the shoulders of giants’ is een integrale heruitgave van de belangrijkste werken van Copernicus, Galilei, Kepler, Newton en Einstein, voorzien van een inleiding door Hawking.
Die inleidingen % het moet gezegd % zijn weinig meer dan samenvattingen van biografieën. In die zin geven ze echter wel een adequaat beeld en ontzenuwen ze enkele populaire misvattingen. Zo zou de priester Copernicus zijn ‘De revolutionibus’ niet bij zijn leven hebben durven publiceren uit vrees voor kerkelijke represailles. In werkelijkheid drongen verschillende pausen aan op publicatie, maar was Copernicus als pietje precies voortdurend bezig met het perfectioneren van zijn waarnemingen.
De echte verdienste van ‘On the shoulders of giants’ zit erin dat de werken van vijf grote geleerden nu weer voor een schappelijke prijs verkrijgbaar zijn. Het is immers het lot van wetenschappers dat hun vondsten door anderen worden doorgegeven, waardoor hun oorspronkelijke werk in vergetelheid raakt.
Natuurlijk zijn daar goede redenen voor. Shakespeare leest nog altijd even prettig als eeuwen geleden, maar het werk van Copernicus is een moeizame aangelegenheid, met eindeloos veel tabellen van waarnemingen. En om Copernicus’ ‘plot’ hoef je het ook niet te doen, want dat is bekend: de aarde draait om de zon en niet omgekeerd. Toch heeft het meerwaarde om de manier van wetenschap bedrijven van Copernicus eens tot je te nemen. De manier waarop hij zich in het voorwoord indekt tegen kritiek uit kerkelijke hoek % onder andere door het boek op te dragen aan paus Paulus III % is absoluut lezenswaardig.
Galilei’s ‘Dialogo’ valt op door zijn vorm: een dialoog tussen twee wetenschappers die een derde persoon proberen te overtuigen van hun gelijk. Daar was een onwetenschappelijk reden voor: Galilei dacht op deze manier een beetje afstand te kunnen nemen van zijn hypotheses, zoals een romanauteur aan boude uitspraken probeert te ontkomen door te zeggen dat hij niet degene is die ze doet, maar zijn personage.
Alleen was hij zo onhandig of wellicht malicieus om het personage dat de traditionele visie (zon draait om aarde) verdedigt, Simplicio te noemen. Paus Urbanus VIII, die een vriend was van Galilei en hem tot het schrijven had aangemoedigd, kreeg zo het idee dat de kerk hier als simpele ziel werd weggezet. Het gevolg was dat Galilei een kerkelijke veroordeling aan zijn broek kreeg, die pas in 1992 werd herroepen.
De verschillende stijlen weerspiegelen zich in het werk. Copernicus is gedetailleerd, Galilei toontSchwung. Kepler doorspekt zijn beweringen over de bewegingen van planeten met notenbalken en Newton valt op door zijn systematische aanpak met theorema’s en proposities. Einstein zit weggedrukt achterin het boek: hij had niet zoveel woorden nodig om de relativiteitstheorie uit te leggen en te bewijzen. Hij had natuurlijk ook geen paus in zijn nek.
Als gezegd, ‘On the shoulders of giants’ is geen boek om van kaft tot kaft te lezen. Maar wie een beetje respect heeft voor de grote natuurkundigen die ons huidige wereldbeeld geschapen hebben, hoort het wel in de kast te hebben.
Stephen Hawking (editor), ‘On the shoulders of giants’. Penguin, 2003, pp. 1266, 15,80 euro (bij Amazon).
Sommige boeken zijn niet bedoeld om te lezen, maar om in de kast te zetten. ‘On the shoulders of giants’ van Stephen Hawking is er zo eentje. Weinigen zullen de krappe 1300 bladzijden helemaal lezen.
Stephen Hawking is de briljantste man ter wereld, vaak genoemd als de belangrijkste theoretisch natuurkundige sinds Einstein. Van ‘A brief history of time’ (‘Het heelal’), waarin hij op min of meer populaire toon de moderne kosmologie behandelde, gingen tien miljoen exemplaren over de toonbank. Zelf vermoedde hij dat de populariteit van dat boek voor een belangrijk deel te danken was aan de laatste zin, waarin hij zei dat we, wanneer we een complete natuurkundige theorie over het heelal hebben, de geest van God kennen. Die zin had hij in het drukproefstadium bijna geschrapt, bekende Hawking in een later verschenen essay.
Als Hawking zich buigt over zijn collega-groten, is dat per definitie interessant. ‘On the shoulders of giants’ is een integrale heruitgave van de belangrijkste werken van Copernicus, Galilei, Kepler, Newton en Einstein, voorzien van een inleiding door Hawking.
Die inleidingen % het moet gezegd % zijn weinig meer dan samenvattingen van biografieën. In die zin geven ze echter wel een adequaat beeld en ontzenuwen ze enkele populaire misvattingen. Zo zou de priester Copernicus zijn ‘De revolutionibus’ niet bij zijn leven hebben durven publiceren uit vrees voor kerkelijke represailles. In werkelijkheid drongen verschillende pausen aan op publicatie, maar was Copernicus als pietje precies voortdurend bezig met het perfectioneren van zijn waarnemingen.
De echte verdienste van ‘On the shoulders of giants’ zit erin dat de werken van vijf grote geleerden nu weer voor een schappelijke prijs verkrijgbaar zijn. Het is immers het lot van wetenschappers dat hun vondsten door anderen worden doorgegeven, waardoor hun oorspronkelijke werk in vergetelheid raakt.
Natuurlijk zijn daar goede redenen voor. Shakespeare leest nog altijd even prettig als eeuwen geleden, maar het werk van Copernicus is een moeizame aangelegenheid, met eindeloos veel tabellen van waarnemingen. En om Copernicus’ ‘plot’ hoef je het ook niet te doen, want dat is bekend: de aarde draait om de zon en niet omgekeerd. Toch heeft het meerwaarde om de manier van wetenschap bedrijven van Copernicus eens tot je te nemen. De manier waarop hij zich in het voorwoord indekt tegen kritiek uit kerkelijke hoek % onder andere door het boek op te dragen aan paus Paulus III % is absoluut lezenswaardig.
Galilei’s ‘Dialogo’ valt op door zijn vorm: een dialoog tussen twee wetenschappers die een derde persoon proberen te overtuigen van hun gelijk. Daar was een onwetenschappelijk reden voor: Galilei dacht op deze manier een beetje afstand te kunnen nemen van zijn hypotheses, zoals een romanauteur aan boude uitspraken probeert te ontkomen door te zeggen dat hij niet degene is die ze doet, maar zijn personage.
Alleen was hij zo onhandig of wellicht malicieus om het personage dat de traditionele visie (zon draait om aarde) verdedigt, Simplicio te noemen. Paus Urbanus VIII, die een vriend was van Galilei en hem tot het schrijven had aangemoedigd, kreeg zo het idee dat de kerk hier als simpele ziel werd weggezet. Het gevolg was dat Galilei een kerkelijke veroordeling aan zijn broek kreeg, die pas in 1992 werd herroepen.
De verschillende stijlen weerspiegelen zich in het werk. Copernicus is gedetailleerd, Galilei toontSchwung. Kepler doorspekt zijn beweringen over de bewegingen van planeten met notenbalken en Newton valt op door zijn systematische aanpak met theorema’s en proposities. Einstein zit weggedrukt achterin het boek: hij had niet zoveel woorden nodig om de relativiteitstheorie uit te leggen en te bewijzen. Hij had natuurlijk ook geen paus in zijn nek.
Als gezegd, ‘On the shoulders of giants’ is geen boek om van kaft tot kaft te lezen. Maar wie een beetje respect heeft voor de grote natuurkundigen die ons huidige wereldbeeld geschapen hebben, hoort het wel in de kast te hebben.
Stephen Hawking (editor), ‘On the shoulders of giants’. Penguin, 2003, pp. 1266, 15,80 euro (bij Amazon).
Comments are closed.